Mat 5 | SBE | STEP | Na Yesu boda wa ye kitadi se laolaoma, ede maiyanao hekahekatao se sae kuduli hesau unai. Kabo ye tuli

Matthew 5

Yesu ye lauguguya kuduli yena

(Mataiyo 5:1-7:29)

Tamowai sahasahadi bena se gwauyala

(Luka 6:20-23)

1 Na Yesu boda wa ye kitadi se laolaoma, ede maiyanao hekahekatao se sae kuduli hesau unai. Kabo ye tuli 2 na ye hetubu ye hekatadi ye wane,

3 “Kaiteyadi nige gonowana se bom se sagu uyoidi, na se kitalau Yaubada yona sagu unai, ^{▼▼5:3 Lausoisoi ta unai Yesu yona hedehedede wa kaniyona ku hasili. Hedehedede wa ede,Kaiteyadi se deha yaluwadiyao udiyedi.} siya gonowana se gwauyala,
matawuwuna galewa basileiyana meta siya yodi.
4 Kaiteyadi se doudou yo se nuwanuwa yababa, siya gonowana se gwauyala,
matawuwuna ede Yaubada kabo ye hedede hetaludi.
5 Kaiteyadi se nuwatalu, siya gonowana se gwauyala,
matawuwuna ede tanoubu maudoina ta kabo siya yodi.
6 Kaiteyadi laulau namwanamwadiyao se henuwa kaliliyeidi, siya gonowana se gwauyala,
matawuwuna saha se henuwa wa kabo se lobai.
7 Kaiteyadi tamowai hekadiyo se katekamkamnaedi, siya gonowana se gwauyala,
matawuwuna Yaubada kabo ye katekamkamnaedi.
8 Kaiteyadi nuwa mamohoidiyao udiyedi Yaubada se gadosisiyei, siya gonowana se gwauyala,
matawuwuna ede Yaubada kabo se kita.
9 Kaiteyadi siya tamowai tauhenuhenuwa daumwalidi, siya gonowana se gwauyala,
matawuwuna ede Yaubada kabo ye kawa natuyeidi.
10 Kaiteyadi siya laulau namwanamwadi debadi yena se hekamkamnadi, siya gonowana se gwauyala,
matawuwuna ede galewa basileiyana meta siya yodi.
11 Ena tamowai se dilamataigomiu yo se hekamkamnagomiu yo hedede lupolupo yabayababadi udoi udoi udiyedi se hededeheyababagomiu yau debaguyena, meta Yaubada ye kitahenamwagomiu. 12 Nuwamiu bena se namwa matawuwuna ede yomi kainauya ye laki kalili galewa ne unai. Na peloweta bagubagunadiyao wa se hekamkamnadi gonogonowana doha se hekamkamnagomiu ta.”

Kalita yo mala

(Maleko 9:50; Luka 14:34-35)

13 “Komiu tanoubu ta kalitana ede. Taba kalita ne kamnana ye gehe, meta nige gonowana ta hekalita uyoi, yo nige kana paisowa hesau. Unai kabo se inigabae na tamowai se sae se dobi na se utuꞌutui.

14 Komiu tanoubu ta malana ede. Magai lakilakina hesau kuduli kewana ena malana nige gonowana se tolewadam. 15 Yo hinage taba lampa ta hekalasi, nige gonowana gulewa unai ta hebilikoi. Na ta tolesaei masalaha ena na numakalo ne unai tamowai maudoidi dawayana ne se kita. 16 Unai bena tamowai yomi laulau namwanamwadi se kitadi doha mala wa, yo tamamiu galewa ne unai se hedebasaei.”

Yesu laugagayo kaniyodi mamohoidi ye hededehemasalahadi

17 “Tabu yomi nuwatu ya laoma ta laugagayo yo peloweta yodi hedehedede wa bena ya hekaiyawasidi. Nige, na ya laoma ta bena ya hemamohoiyedi. 18 Ya hedede mamohoi kalimiuyena: Galewa yo tanoubu kabo se gehe, na Yaubada yona laugagayo se kulidiko wa nige gonowana kulikulina gagilina hesau ye taukwadalele, kana siga hedehedede maudoidi se laoma se mamohoi. 19 Ena tamowai hesau laugagayo ta gagilina hesau ye utusi yo tamowai hekadi ye hekatadi bena laugagayo ta se utusi, Yaubada kabo iya ye tolehemulita galewa basileiyana unai. Na ena kaiteya laugagayo ta ye miyamiyaei yo tamowai hekadi ye hekatadi na se miyawatani, Yaubada kabo iya ye tolehebaguna galewa basileiyana unai. 20 Ya hededelaowa kalimiuyena: Yomi laulau bena se dudulai yo se namwa kalili na kabo siya Paliseya yo laugagayo taulauhekataedi. Ena nige, meta nige gonowana kwa lusae galewa basileiyana unai.”

Kouyalayala lauhekatana

21 “Kwa lapuiyako meta Mose ye hededelau kada mumugao udiyedi ye wane, ‘Tabu ku kaiunu’ ^{▼▼5:21 Pesahai bukana [Esodo] 20: 13}, yo hinage, ‘Ena tamowai hesau ye kaiunu meta iya kabo se laei tautolehedudulai tamowaidiyao udiyedi na se hekamkamna.’ 22 Na yau ya hededelaowa, ena hesau kana kaha ye kouyalayalaei meta iya taba se helauhetala. Na ena tamowai hesau kana kaha ye kawayauyaulei ye wane, ‘Kulum ne nige kaniyona!’, meta iya taba se laei Sunedeli ^{▼▼5:22Sunedelimeta Dius tamowaidiyao yodi kabalauhetala saesae kalilina. Maleko 14:55 hededehemasalahana ku hasili.} unai na se hekilaino. Na taba hesau kana kaha ye hededeheyababa ye wane, ‘Kowa tamowai yauyaule kalilina, yo Yaubada kana waiunu mamohoi!’, meta iya kaba hekilainona ede kaiwa kalakalasina unai.

23 Unai, ena kowa yom kainauya ku baheiyamako bena ku kaitalasamyei na nuwam yena ye saema meta kowa yom yababa hesau kam kaha hesau unai na ye kouyalayalaego, 24 yom kainauya wa ku laugabaei kaitalasam kabagabuna dedekana ena, na ku lau kam kaha wa unai yom teha ku tole hedudulai na kabo ku uyoma yom kainauya wa ku kaitalasamyei.

25 Ena saha hesau ku ginauli na kam waiunu ye koipiliyeigo na ye laego bena ku lauhetala, meta maidam kwa tolehedudulai mwamwayauyei. Ena nige, kabo ye laego tautolehedudulai udiyedi. Yo tautolehedudulai kabo se moselaego polisi udiyedi na se tolego numa tutugudu yena. 26 Ya hedede mamohoi: Taba nige se hepesago ye lau ee kana siga kam hagahaga maudoidi ku hemaisa hegehedi.”

Ganawali lauhekatana

27 “Kwa lapuiyako meta beyabeyana Mose yona laugagayo unai ye wane, ‘Tabu ku ganaganawali.’ ^{▼▼5:27Pesahai bukana [Esodo] 20: 14} 28 Na ya hededelaowa kalimiuwai: Ena kaiteya waihiu hesau ye kita na nuwana ena ye gadosisiyei bena taba maidana se keno, meta iya nuwana ne unai ye ganawaliko. 29 Ena mata kahatum ye woyalaego yababa unai, ku lamohai na ku gabaei. Ye namwa mo taba yaum hesau nigele na kabo taum maudoudoina ye lau kaiwa kalakalasina unai. 30 Yo hinage ena nima kahatum ye woyalaego yababa unai meta ku bolihai ku gabaei. Ye namwa mo taba yaum hesau nigele na kabo taum maudoudoina ye lau kaiwa kalakalasina unai.”

Inawase lauhekatana

(Mataiyo 19:9; Maleko 10:11; Luka 16:18)

31 “Mose ye wane, ‘Ena tamowai hesau mwanena bena ye inawasei meta kabo inawase pepwana ye kuli na ye mosei.’ ^{▼▼5:31Laugagayo kaba henuwaisinina [Dutolonomi] 24:1} 32 Na yau ya hededelaowa: Ena tamowai hesau mwanena nige ye ganaganawali na ye inawasegaibui, meta iya waihiu ne ye heganawali. Na ena tamowai hesau waihiu inaꞌinawasena ye tawasolai, meta iya hinage ye ganawali.” ^{▼▼5:32Maleko 10: 11-12 yo Luka 16:18 hinage ku hasili.}

Kaigwala lauhekatana

33 “Doha hinage kwa lapuiyako meta Mose ye hededelau kada mumugao udiyedi ye wane, ‘Tabu yom hedede kaigwala hesau ku utusi, na yom kaigwala ku hededediko Yaubada unai meta bena ku ginauliwatanidi.’ ^{▼▼5:33Namba 30: 2; Kabikabi tabudi bukadi [Lewitikas] 19:12; Laugagayo kaba henuwaisinina [Dutolonomi] 23:21} 34 Na yau ya hededelaowa: Tabu ku kaigwala! Tabu galewa hesana ena ku kaikaigwala, matawuwuna galewa meta Yaubada yona kabatuli. 35 Yo tabu ku kaikaigwala tanoubu hesana ena, matawuwuna tanoubu ta iya Yaubada kaena kabatolena. Yo tabu ku kaikaigwala Yelusalema hesana ena, matawuwuna Yelusalema meta wasawasa saesaena yona magai. 36 Tabu ku kaikaigwala kulum ne unai, ^{▼▼5:36 Ena tamowai hesaukuluna ena ye kaigwala, kaniyona meta yona mauli kabo ye mosegabaei, ena yona hedehedede ne nige ye mamohoi.} matawuwuna nige gonowana kulum ne maiyawana hesau ku heposiposi o ku hedubaduba. 37 Ye namwa mo taba ku talam ku wane ‘Aa’, o ku uhala ku wane ‘Nige’. Ena saha hesau ku hedede hagahagai uyoi meta tauyababa unai ye laoma.”

Haigum lauhekatana

(Luka 6:29-30)

38 “Yo hinage kwa lapuiyako yomi taulauhekata se wane, ‘Ena matam kesega se koihegibu, kabo hinage taukoihegibuna ne matana kesega ku koihegibu, yo ena mwakam kesega se koihuhuhai hinage taukoihuhuna ne mwakana kesega ku koihuhuhai.’ ^{▼▼5:38Pesahai bukana [Esodo] 21:24; Kabikabi tabudi bukadi [Lewitikas] 24:20; Laugagayo kaba henuwaisinina [Dutolonomi] 19:21} 39 Na yau ya hededelaowa: Ena tamowai hesau papali kahatum ne unai ye koi meta tabu ku hemaisa, hinage ku tolobui na papalim hesauna ne unai ye koi. 40 Ena tamowai hesau ye laego ku lauhetala na kam lulu nima kubwakubwana ne ye hai meta hinage kam lulu nima lohalohana ^{▼▼5:40Yesu yona huya ena kwama labui se likwalikwadi.Lulu nima kubwakubwanase likwa bagunai, nalulu nima lohalohana kewana ena se likwa wa hinage se hepaisowa yodi kabobo.} ku mosei. 41 Ena iyala tamowaina hesau ye lauheliligo bena yona gogo ku baheidi keda kubwakubwana mo, meta bena ku baheidi ku lau keda lohaloha. ^{▼▼5:41Keda kubwakubwana mo … keda lohaloha: Loma yodi tauiyala yodi dudulai meta tamowai se lauhelilidi bena yodi gogo se baheidi keda kubwakubwa. Keda lohana ede Dimdim unai ta hedede ta wane ‘one mile’.} 42 Ena tamowai hesau saha ye kaibwadai kalimyena meta bena ku mosei. Na ena tamowai hesau saha kalimyena ye sagenahagahagai meta tabu ku nuwahi, na bena ku mosei.”

Waiunu gadosisiyeina lauhekatana

(Luka 6:27-28 yo 32-36)

43 “Yo hinage kwa lapuiyako yomi taulauhekata se wane, ‘Keham ku gadosisiyei ^{▼▼5:43 Kabikabi tabudi bukadi [Lewitikas] 19:18} na kam waiunu ku hewaiunu.’ 44 Na yau ya hededelaowa kalimiuyena: Kami waiunu kwa gadosisiyedi yo hinage tauhekamkamnagomiu yodi kwa tapwalolo. 45 Teina laulau ta unai kabo komiu kwa hemala tamamiu galewa ne unai natunao mamohoidi, matawuwuna ede mahana ye hesina tamowai yabayababadi yo tamowai namwanamwadi udiyedi; yo hinage nabu ye hetalu tamowai namwanamwadi yo tamowai yabayababadi udiyedi. 46 Ena taugadosisiyeigomiu se bom mo kwa gadosisiyeidi, kabo kaniyona ede saha? Takisi tautanotano ^{▼▼5:46Takisi tautanotano meta Dius tamowaidiyao, Loma babadadiyao yodi se paisowa. Kadi paisowa ede yodi hali Dius tamowaidiyao udiyedi moni se tanotano na se moseidi Loma yodi gabemani udiyedi. Unai yodi hali Dius tamowaidi siya se kitaheyababadi.} hinage se gadogadosisi hineli. 47 Ena kehamiyao mo se bom kwa lautoki hinelidi meta kabo idohagi yomi laulau ne se namwa na kabo tamowai hekadiyo yodi laulau? Mata wuwuna dagela tamowaidiyao teina miya ta hinage se miyamiyaei. 48 Yomi miyamiya ne udiyedi bena kwa namwa yo kwa dudulai kalili, doha tamamiu galewa ne unai iya ye namwa yo ye dudulai kalili.”